در این مقاله از بتن کاور سعی در آشنایی شما با استانداردهای سیمان و بتن در ساخت سازههای بتنی را داریم پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. استاندارهای سیمان و بتن در بررسی و ارزیابی سیمان، سنگدانه، افزودنیهای شیمیایی و … نقش مهمی دارند.
تصویب استانداردهای سیمان و بتن؛ به همه آزمایشگاههای سرتاسر دنیا این اجازه را میدهند که مخلوطهای سیمان و بتنی تولیدی را قبل از مصرف از نظر استحکام و ایمنی بررسی و ارزیابی کنند. (توجه! لیست کامل گواهینامه های بتن کاور را می توانید در سایت ما ببینید)
سیمان و بتن تولیدی باید قبل از استفاده در ساخت سازه، از لحاظ مشخصات فیزیکی، ظاهری، شیمایی و مکانیکی در آزمایشگاه ارزیابی شود و تنها در صورتی که مورد تأیید همه استانداردهای سیمان و بتن تعریف شده از سوی نظام مهندسی ASTM قرار بگیرد، اجازه مصرف سیمان و بتن را در قسمتهای مختلف سازه خواهیم داشت.
سازمان نظام مهندسی ASTM؛ همه مشخصات لازم را برای سیمان و بتن مصرفی، در قالب استانداردهای مختلف توضیح میهد؛ برخی از این استانداردها را برای شما در ادامه شرح دادهایم.
1. استانداردهای تست سایش سیمان و بتن
سازمان مهندسی ASTM، برای جلوگیری از تخریب سازههای بتنی به دنبال سایش مخرب؛ تستهای سایشی در جهت ارزیابی استانداردهای سیمان و بتن، ارائه داده است. سایش بتن؛ به معنای کاهش جرم بتن در اثر تخریب مکانیکی و فیزیکی است. این فرایند در اثر عواملی مثل اصطکاک، گذر عابر پیاده، خرد شدن و عبور وسایل نقلیه رخ میدهد.
راه گذرهای بتنی که در مسیر گذر وسایل باری و نقلیه سنگین با لاستیکهای بزرگ هستند؛ بیشترین میزان سایش بتن را دارند. اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از فرسایش بتنی که در معرض آسیب و سایش قرار دارد لازم و ضروری است؛ در اینگونه موارد استفاده از بتن سخت صنعتی یا بتن ضد سایش پیشنهاد میشود.
مهمترین قسمت ارزیابی استانداردهای سیمان و بتن در ساخت بتن ضد سایش؛ نحوه ریختن بتن برای تولید است؛ به طوری که بهتر است میزان سنگ ریزه در ساخت بتن کنترل شود.
برای کاهش میزان سایش؛ باید سطح بتن بهگونهای ریخته شود که کمترین میزان مقاومت را با سایندهها داشته باشد. تدوین الگوهای فرسایشی سطح بتن از طریق بررسی سایش سطح، وضعیت پوسته سطحی سیمان و سنگدانهها انجام میشود.
فرایند سایش بتن با از بین رفتن خمیر سیمان هیدراته شروع میشود؛ در مرحله بعد سنگدانهها نمایان شده و با ادامه سایش سنگدانهها، ضخامت پوششی میلگرد کم میشود که شرایط را برای خوردگی آهن مستعد میکند.
استانداردهای تست سایش سیمان و بتن دارای تستهایی است که در موارد زیر تعریف میشوند:
استاندار | کاربرد |
استاندارد C779/C779M-19 | جهت ارزیابی مقاومت سایشی سطح بتن به کار میرود |
راهنمای استاندارد C1138M-19 | جهت ارزیابی مقاومت در برابر سایش بتن استفاده میشود |
راهنمای استاندارد C1803-20 | جهت ارزیابی مقاومت در برابر سایش سطح؛ با استفاده از ساینده سکوی چرخشی به کار میرود |
راهنمای استاندارد C418-20 | جهت ارزیابی سایش بتن با سندبلاست است |
راهنمای استاندارد C944/C944M-19 | جهت ارزیابی مقاومت در برابر سایش سطح بتن یا ملات با شیوه دوار کارتر میباشد |
راهنمای استاندارد C1565-19 | جهت ارزیابی شاخص بسته بندی سیمان و مخلوط هیدرولیک است |
راهنمای استاندارد C226-19 | جهت ارزیابی افزودنیهای هواکش؛ جهت تولید سیمان هیدرولیک هواکشی است |
راهنمای استاندارد C688-14 | جهت ارزیابی افزودنیهای کاربردی در تولید سیمان هیدرولیکی استفاده میشود |
راهنمای استاندارد C465-22 | جهت ارزیابی مواد افزودنی و تولید سیمان هیدرولیکی به کار میرود |
2. استانداردهای استاندارد سنگدانه سیمان و بتن
در تولید بتن برای مصارف ساختمانی، از انواع سنگدانهها با سایزها و کیفیتهای مختلف استفاده میشود، بنابراین رعایت آن بخش از استانداردهای سیمان و بتن که به سنگدانه مربوط است ضروری میباشد.
سنگدانههای بتنی در انواع واکنشهای قلیایی شرکت میکنند. انجام واکنشهای شیمیایی میان یونهای قلیایی، ترکیبات سیلیسی و یون هیدوکسیل؛ میتواند منجر به انبساط همراه با کاهش قدرت کششی و دوام بتن شود.
واکنشهای قلیایی-سیلیسی؛ از مهمترین دلایل فرسایش سازههای آبی و مرطوب مثل سد و دیوارهای دریایی است. طبق مطالعات، هنگامی که سیمانهای حاوی بیش از 0.6 درصد Na2O با سنگدانههای قلیایی مخلوط میشوند؛ بدلیل انجام واکنشهای قلیایی، انبساط و ناپایداری سنگدانهها دیده میشود.
طبق گزارشات به دست آمده در سالهای اخیر؛ اگر مقدار کل ترکیبات قلیایی بتن کمتر از ۳ کیلوگرم در متر مکعب باشد، احتمال آسیب دیدگی کاهش مییابد. در سنگدانههایی که مستعد انجام واکنش قلیایی هستند، همه ترکیبات سیلیکاتی میتوانند با ترکیبات قلیایی وارد انجام واکنش شده و موجب آسیب دیدگی شوند.
برخی از ترکیبات معدنی واکنش پذیری خیلی کمی دارند؛ به طور کلی میزان انجام واکنشهای شیمیایی به مواردی مثل زمان، دما و اندازه ذرات بستگی دارد. طبق بررسیهای انجام شده؛ استانداردهای سیمان و بتن مربوط به واکنش سنگدانه شامل مواردی است که برای شما شرح خواهیم داد:
استاندارد | کاربرد |
راهنمای استاندارد C1567-21 | جهت ارزیابی پتانسیل واکنش قلیا-سسلیس ترکیبات سیمان با سنگدانه است. |
راهنمای استاندارد C586-19 | جهت ارزیابی واکنش سنگهای کربناتی به عنوان سنگدانه بتنی با روش استوانه سنگی است. |
راهنمای استاندارد C1260-21 | جهت ارزیابی واکنش پذیری قلیایی سنگدانهها با روش ملات بار انجام میشود. |
راهنمای تست استاندارد C227-10 | جهت ارزیابی واکنش پذیری ترکیبات سیمان و سنگدانههای ریز و درشت به کار میرود. |
3. استانداردهای مصالح سیمان و بتن:
برای درک اهمیت استانداردهای سیمان و بتن میبایست از ترکیبات تشکیل دهنده، خواص سیمان و بتن آگاهی داشته باشیم. سیمان از انواع ترکیبات سیلیسی، آهکی، آلومینا، منیزمی، اکسیدی و سولفاتی تشکیل شده است.
پایداری سیمان؛ به عنوان اصلیترین مصالح ساختمانی، موجب استفاده فراوان این ترکیب در سازههایی شده است، که در نزدیکی مناطق مرطوب و دریایی هستند. سیمان از اصلیترین مصالح تولید بتن شمرده میشود و به دلیل ماهیت خود، کاربرد گستردهای در انواع سازههای بتنی دارد.
بتنی که در سازههای ساختمانی استفاده میشود از سیمان، سنگدانه درشت، سنگدانه ریز، ماسه و آب تشکیل میشود. افزون بر مصالح ذکر شده، بسته به نیاز ممکن است ترکیبات افزودنی، شبه سیمانها و پوزولانها در جهت بهبود و اصلاح خواص بتن؛ به بتن افزوده شوند.
استانداردهای مصالح سیمان و بتن در انجام تستهای آزمایشی گوناگونی به کار میروند:
استاندارد | کاربرد |
استانداردC123/C123M-14 | جهت ارزیابی ذرات سبک سنگدانه است. |
استاندارد C128-15 | جهت ارزیابی چگالی نسبی و جذب سنگدانه ریز بکار میرود. |
استاندارد C131/C131M-20 | جهت ارزیابی میزان مقاومت سنگدانه ریز در برابر سایش و ضربه است. |
استاندارد C87/C87M-17 | جهت ارزیابی تاثیر ترکیبات آلی سنگدانه ریز بر مقاومت ملات است. |
4. استانداردهای استاندارهای افزودنیهای شیمیایی سیمان و بتن
بتن، از مهمترین مواد مورد استفاده در ساخت سازه است؛ بنابراین اصلاح و بهبود کیفیت بتن تولیدی در پی رعایت استانداردهای سیمان و بتن، یکی از مهمترین مسائل مهندسی و عمرانی در سرتاسر جهان است.
برای ساخت بتن با کیفیت و بادوام ؛ به استفاده از مواد افزودنی و شیمایی در مخلوط بتن نیاز داریم. مواد افزودنی؛ ترکیبات طبیعی و شیمایی هستند که برای تولید بتنی بادوام و با کیفیت، در خط تولید بتن؛ به مخلوط اضافه میشوند.
یکی از مهمترین افزودنیها؛ کاهنده آب است که به منظور کاهش میزان آب مخلوط، افزوده میشود.
افزودنیهاب کاهنده آب به ۳ شکل روان کننده، فوق روان کننده و ابر روان کننده تقسیم میشوند که هرکدام به ترتیب میزان آب مخلوط را 10-15-25 درصد کاهش میدهند.
از دیگر افزودنیهای بتن، میتوان افزودنی بتن کندگیرنده را نام برد. این افزودنی با کاهش سرعت اولیه گیرش سیمان؛ زمان گیرش نهایی سیمان را زیاد میکند.
در مواردی سرعت بالای گیرش سیمان و بتن؛ موجب چسبندگی نامناسب سطوح، حفرههای غیر ضروری و …. میشود؛ بنابراین استفاده مناسب از افزودنیهای کندگیرنده در این شرایط، موجب کاهش بروز مشکلات میشود.
تستهای غربالگری گوناگونی برای استانداردهای افزودنیهای شیمیایی سیمان و بتن تعریف میشود:
استاندارد | کاربرد |
تست استاندارد C979/C979M-16 | جهت ارزیابی یکپارچگی رنگ، رنگدانههای بتنی |
تست استانداردC869/C869M-11(2016) | جهت ارزیابی عوامل مورد استفاده در ساخت فوم پیش ساخته ؛ برای تولید بتن سلولی |
تست استاندارد C1622/C1622M-10 (2016) e1 | جهت ارزیابی مواد افزودنی در شرایط محیطی با آب و هوای سرد |
تست استاندارد C403/C403M-16 | جهت ارزیابی مقاومت بتن در برابر نفوذ و مدت زمان لازم برای گرفتن بتن |
تست استاندارد C1582/C1582M-11(2017) e1 | جهت ارزیابی افزودنی های هواکش |
5. استانداردهای گروت سیمان هیدرولیک
امروزه انواع گروت سیمانهای هیدرولیکی، مصارف ویژه و کاربردی در صنعت ساختمان سازی دارند و سازمان ASTM در جهت بهبود کیفیت گروتهای تولیدی، استانداردهای سیمان و بتن را وضع نموده است.
پر کردن فضاهای خالی سطح بتن در جهت افزایش اصطکاک بین دو صفحه فولادی و فوندانسیون؛ یکی از اصلیترین کاربردهای گروت سیمان هیدرولیکی است. دوغاب ریزی اصولی، موجب ایجاد اتصالی بین دو پایه میشود که در استحکام اتصال پایه ستون بی تاثیر نمیباشد.
از گروت سیمانهای هیدرولیکی در ساخت سازههای عمرانی، تجهیزات دارای دمای بالا به مدت طولانی، تجهیزاتی که فاقد تولید بار دینامیکی سنگین و المانهایی که نیاز به تکیه گاه دارند، استفاده میشود.
طبق نتایج به دست آمده، میزان مقاومت فشاری گروت بایستی دو برابر مقاومت فشاری میان دو پایه باشد. استفاده مناسب و اصولی از گروتهای هیدرولیکی پایه برای اطمینان از تراز و طول عمر سازه اهمیت زیادی دارد.
گروت درشت، سنگدانههای درشتتری نسبت به ملات دارد؛ بنابراین بتن نباید جایگزین گروت شود. با آگاهی از انواع استانداردهای گروت سیمان هیدرولیک، ارزیابیهای مربوط به این شاخصها امکان پذیر میشود:
استاندارد | کاربرد |
روش تست استانداردC941-16 | جهت ارزیابی میزان اختلاس آب در مخلوط با سیمان در جهت تولید بتن پیش آبدانه در آزمایشگاه انجام میشود. |
روش تست استاندارد C937-16 | جهت بررسی سیال کننده گروت که در تولید بتن از پیش ساخته شده به کار میرود. |
روش تست استاندارد C940-16 | جهت ارزیابی انبساط گروتهایی که برای تولید بتن از پیش ساخته شده در آزمایشگاه مخلوط میشوند. |
روش تست استاندارد C942/C942M-21 | جهت ارزیابی مقاومت فشاری دوغاب، برای تولید بتن پیش گزیده. |
روش تست استاندارد C939/C939M-16a | جهت ارزیابی جریان دوغاب در بتن انجام میشود. |
روش تست استانداردC1181/C1181M-17 | جهت ارزیابی فشار خزشی گروت ماشین آلات مقاوم در مقابل مواد شیمیایی انجام میشود. |
روش تست استاندارد C953-17 | جهت ساخت سیلندر و منشور آزمایشی؛ تعیین مقاومت و چگالی بتن پیش گزیده انجام میشود. |
روش تست استاندارد C1741-18 | جهت ارزیابی پایداری احتباس آب گروتها بعد از کشش سیمانی. |
روش استاندارد C938-19 | جهت ارزیابی تناسب مخلوط دوغاب و سیمان جهت تولید بتن پیش ساخته استفاده میشود. |
روش آزمایش استاندارد C939-02 | جهت ارزیابی جریان دوغاب برای تولید بتن از پیش قرار داده شده به روش مخروطی انجام میشود. |
6. استانداردهای آزمایشات شیمیایی سیمان و بتن
مهندسان قبل از تولید انبوه بتن، ابتدا از کیفیت و رعایت استانداردهای سیمان و بتن با انجام آزمایشات شیمیایی سیمان و بتن مطمن شده و سپس مجوز تولید بتن را تایید میکنند.
آزمایشات شیمیایی و فیزیکی سیمانهای تولیدی، بهتر است قبل از استفاده انجام شود تا از کیفیت و عملکرد درست سیمان مطمئن شویم. آزمایش نرمی سیمان: نرمی سیمان تاثیر به سزایی در دهیدراتاسیون و مقاومت سیمان دارد.
نرمی سیمان با دوروش الک کردن و تعیین سطح مخصوص سیمان اندازهگیری میشود.
آزمایش زمان تقریبی گیرش سیمان: حد فاصل زمانی که بین مخلوط کردن آب و سیمان تا زمانی که چسب سیمان حالت گیرش خود را از دست میدهد، زمان گیرش اولیه سیمان نام دارد.
آزمایش تعیین مقاومت سیمان: میزان مقاومت فشاری سیمان سخت شده از اصلیترین ویژگیهای سیمان مرغوب است.
آزمایش سلامت سیمان: بعد از گیرش نهایی سیمان؛ سیمان نباید دچار تغییر حجم زیاد شود؛ در غیر این صورت بر روی سلامت و عمر سازه تاثیر منفی خواهد گذاشت.
سلامت سیمان با آزمایش اتوکلاو یا تست لوشاتلیه تعیین میشود.
آزمایش حرارت هیدراتاسیونی سیمان: واکنشی که میان آب و سیمان شکل میگیرد؛ گرمازا است.دستگاهی که حرارت تولیدی را اندازهگیری میکند کالری متر نام دارد. طبق نتایج به دست آمده از ترکیب هر یک گرم سیمان با آب کافی حدود 120 کالری انرژی آزاد میشود.
درصورت مطلع شدن از استانداردهای مربوط به آزمایشهای شیمیایی میتوانید از تستهای استاندارد زیر استفاده کنید:
استاندارد | کاربرد |
روش تستی C25-19 | برای آنالیز کردن شیمیایی انواع سنگ آهک زنده، هیدراته |
روش تستی C1301-95 (2014) | برای مشخص کردن عناصر اصلی سازنده سنگ آهک که دارای طیف سنجی نشر اتمی ICP و جذب اتمی هستند |
تست تشخیصی C1271-99 | برای مشخص کردن توانایی خنثی کردن کل، کلسیم و اکسید منیزیمی که در آهک محلول هستند و همچنین گوگردزدایی از یکسری گازهای دودکش |
روش تستی C1271-99 | برای اینکه آهک و سنگ آهک را با استفاده از طیف سنجی اشعه ایکس آنالیز کنیم |
7. انواع استانداردهای سیمان درباره تجزیه و تحلیل ترکیبی
ضمن رعایت استانداردهای سیمان و بتن؛ معمولا از سنگهای آهکی و رسی برای تولید سیمان استفاده میشود؛ این در حالی است که شواهد از وجود سنگی با هیدرولیک بالا در تولید سیمان خبر میدهد.
سیمان از اصلیترین جز بتن است و سالانه حدود دو میلیارد تن سیمان در دنیا تولید میشود. مصرف سیمان و بتن به دلیل خاصیت اتصالی ویژه و مقاومت بالا، تاریخی دیرینه در صنعت ساختمان سازی دارد.
در رابطه با استانداردهای تجزیه و تحلیل ترکیبی مواردی ذکر شده است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
استاندارد | کاربرد |
روش تستی استاندارد C1872-18e2 | هنگام آنالیز کردن گرما وزنی سیمانی که هیدرولیک است |
روش تستیC1365-18 | هنگام تعیین تناسب فازها برای سیمان پرتلند و نوع کلینکر آن با استفاده از روشهای آنالیز پراش پودر که مربوط به پرتو ایکس است |
روش تستی C114-18 | اگر بخواهیم سیمان هیدرولیک را آنالیز شیمیایی کنیم |
روش تستی C1356-07 (2020) | زمانی که بخواهیم فازهای کلینکر سیمان پرتلند را از نظر کمی با روش شمارش نقطهای میکروسکوپی تعیین کنیم |
روش تستی استاندارد C1872-18e2 | هنگام آنالیز کردن گرما وزنی سیمانی که هیدرولیک است |
روش تستیC1365-18 | هنگام تعیین تناسب فازها برای سیمان پرتلند و نوع کلینکر آن با استفاده از روشهای آنالیز پراش پودر که مربوط به پرتو ایکس است |
روش تستی C114-18 | اگر بخواهیم سیمان هیدرولیک را آنالیز شیمیایی کنیم |
روش تستی C1356-07 (2020) | زمانی که بخواهیم فازهای کلینکر سیمان پرتلند را از نظر کمی با روش شمارش نقطهای میکروسکوپی تعیین کنیم |
8. استانداردهای مقاومت سیمان و بتن در برابر نفوذ سیال
نفوذپذیری استاندارد سیمان و بتن در برابر سیال، یکی از مهمترین معیارهای تایید استاندارد سیمان و بتن در آزمایشگاه است. بتن پایا؛ بتنی است که نفوذ پذیری بسیار کمی در برابر رطوبت و سیال دارد.
روشهای کاهش نفوذ پذیری سیمان و بتن: استفاده از مصالح مناسب و مواد شبه سیمانی، بهینه سازی عیار سیمان و بتن، رعایت محدودیت حداقلی و حداکثری دمای مناسب در حین بتن ریزی، ایجاد پوشش مناسب در سطح بتن و …
میزان جذب آب در بتن محکم و سفت شده در طی آزمایش های مختلفی سنجیده میشود تا عمر سازه ساخته شده طولانی شود.
یکی دیگر از استانداردهای مهم در خصوص مقاومت بتن هنگام نفوذ سیال است که به یکسری از این موارد اشاره خواهیم کرد.
استاندارد | کاربرد |
تست استاندارد C1757-13 | هنگام مشخص کردن میزان جذب آب یک قسمت مشخص بتن خشک |
روش تستی C1792_14 | درصورت اندازه گرفتن تلفات جرم در برابر تایم خشک کردن یک بعد از بتن اشباع |
روش تستی C1556-11a (2016) | هنگامی که بخواهید ضریب انتشار ظاهری کلرایدی که در مخلوطهای سیمانی که انتشار فله دارند حساب کنید |
روش تستی C1876-19 | برای مشخص کردن میزان مقاومت الکتریکی حجیم و رسانایی بتن |
روش تستی C642-21 | برای تعیین چگالی و مقدار جذب و فضاهای خالی که در بتن خشک و سخت شده وحود دارد بکار میرود |
9.استانداردهای بتن الیافی
رعایت استاندارد بتن الیافی، مهمترین قسمت تایید استانداردهای سیمان و بتن در کارخانههای تولید سیمان است. بتن الیافی نوعی کامپوزیت است که به دلیل وجود الیاف تقویت کننده داخل مخلوط بتن، مقاومت کششی به صورت چشمگیری افزایش مییابد.
الیاف به صورت رشتههای ریز و باریک در ساخت بتن الیافی مصرف میشوند. این نوع بتن به دلیل خاصیت ارتجاعی و شکل پذیری خود، در ساخت بناهای منحنی به کار گرفته میشود.
بتن الیافی به دلیل خاصیت ارتجاعی خود، در اثر ضربههای ارتجاعی به راحتی نمیشکند. ساخت بتن الیافی نقش به سزایی در مقاوم سازی سازهها در برابر زلزله داشته است.
افزودن رشتههای الیافی به ساختار بتن، باعث مقاوم سازی بتن در برابر ذوب و انجماد میشود. روشهای تستی گوناگونی برای بررسی انواع استاندارد بتن الیافی وحود دارد که به آنها خواهیم پرداخت:
استاندارد | کاربرد |
روش تستی C1018-97 | یکی از روشهای تستی بررسی میزان مقاومت ترک اول بتنی که با الیاف مسلح شده است |
تست استاندارد C1579-21 | هنگام ارزیابی ترکخوردگی و یا انقباض پلاستیکی بتنی که با الیاف مسلح و مهار شده است |
تست استاندارد C1399/C1399M-10 (2015) | برای مشخص نمودن میانگین مقاومت، باقیمانده بتنی که با الیاف مسلح شده است |
تست استاندارد C1550-20 | برای اینکه میزان سفتی بتنی که با الیاف مسلح شده است را تشخیص دهیم |
روش تستی استاندارد C1609/C1609M-19a | برای بررسی میزان خمش بتن مسلح با الیاف |
هماهنگی استانداردهای سیمان و بتن
استانداردهای سیمان و بتن این اجازه را به همهی آزمایشگاههای دنیا میدهد که باتوجه به این معیارهای تعریف شده، سیمان و بتن تولیدی را ارزیابی نموده و از کیفیت آن اطمینان حاصل کنند.
شما برای هماهنگی استاندارها باید به یکسری از تستها توجه کنید که در ادامه اشاره خواهد شد:
• برای نشان دادن و مشخص کردن قدرت الکتریکی بتن در برابر نفوذهای یون کلرید از روش تستی C1202-22e1 استفاده میشود.
• شما میتوانید برای تعیین جرم فیزیکی و حجم مرجع در آزمایشات فیزیکی سیمانهایی که هیدرولیک هستند از تست و مشخصات C1005-20 استفاده کنید.
•برای ارزیابی کردن به صورت آزمایشگاهی سیمان هیدرولیک میتوان از تست استاندارد C1222-21 استفاده کرد.
• در تعیین میزان آزمایش سیمان هیدرولیک و همچنین نمونهبرداریها از روش تستیC183/C183M-16 استفاده میشود.
• برای قسمتهای مرطوب مانند کابینت، اتاق، مخازن ذخیره آب در ازمایشهای مربوط به سیمان و بتن هیدرولیک میتوان از روشهای تستی و استاندارد C511-21 استفاده کرد.
یک پاسخ
سلام کدامیک از استانداردهای استاندارد سنگدانه سیمان و بتن برای مصارف ساختمانی بهتر هستند؟